Phì đại tuyến tiền liệt: Nguyên nhân, cách điều trị, phòng tránh

Phì đại tuyến tiền liệt hay u xơ tuyến tiền liệt là bệnh hay gặp tại đàn ông lớn tuổi. Hiện nay, với sự tiến triển của các phương tiện chẩn đoán, bệnh được phát hiện dễ hơn. Trên thế giới có khoảng 60% nam giới ở độ tuổi hơn 60 gặp phải phì đại tuyến tiền liệt, tần suất bệnh tăng dần theo tuổi và số người bị bệnh ngày càng cao.

Căn bệnh gây nên các biểu hiện rối loạn đi tiểu, ảnh hưởng tới chất lượng sống.

Hình ảnh phì đại tuyến tiền liệt

1. Phì đại tuyến tiền liệt là gì?

Phì đại tuyến tiền liệt là sự tăng sinh lành tính tế bào, gồm sự tăng sinh của mô nền và tế bào niêm mạc tuyến. Kết quả là tuyến tiền liệt to ra có thể gây bế tắc đường tiết niệu dưới, khi đó gọi là bướu gây bế tắc. 

Bệnh gây ra các biểu hiện rối loạn đi tiểu làm ảnh hưởng xấu tới chất lượng sống, tuy không đe dọa sức khỏe người bệnh, nhưng rối loạn đi tiểu sẽ diễn tiến nặng dần và phải can thiệp bằng ngoại khoa.

Bệnh phì đại tuyến tiền liệt gây khó khăm khi đi tiểu.

2. Nguyên nhân phì đại tuyến tiền liệt

Để việc chữa phì đại tuyến tiền liệt mang tới tác dụng tốt, các bác sĩ khoa Tiết niệu, phòng khám đa khoa Hưng Thịnh khuyên bạn cần nắm rõ các nguyên nhân gây bệnh dưới đây:

Nguồn gốc của tình trạng phì đại tiền liệt tuyến hiện vẫn chưa được kiểm chứng rõ ràng. Tuy nhiên, nhiều lần nghiên cứu khẳng định rằng có liên quan đến các yếu tố lão hóa và bất thường ở tinh hoàn.

• Lão hóa: Trong suốt cuộc đời, một người nam giới sản xuất cả hormone nam testosterone và một lượng nhỏ hormone nữ estrogen. Khi họ già đi, nồng độ testosterone trong máu giảm xuống, khiến cho tỷ lệ estrogen cao hơn. Những nghiên cứu chỉ ra rằng, bệnh phì đại tuyến tiền liệt có nguy cơ trầm trọng hơn khi tỷ lệ hormone estrogen cao hơn testosterone.

Người cao tuổi có nguy cơ cao bị mắc phì đại tuyến tiền liệt.

• Một giả thuyết xuất phát từ dihydrotestosterone (DHT): hormone sinh dục nam tự nhiên của cơ thể có vai trò giúp biến chuyển những đặc tính của đấng mày râu. Khi nam giới lớn tuổi, nồng độ testosterone trong máu bắt đầu giảm, nhưng lượng hormone dihydrotestosterone vẫn tích tụ trong tuyến tiền liệt. Điều này có thể thúc đẩy các tế bào của tuyến này tiếp tục phát triển. Rất nhiều lần tìm hiểu đã khẳng định, những người nam giới không có khả năng sản xuất dihydrotestosterone sẽ không mắc phải phì đại tuyến tiền liệt.
• Tinh hoàn: các yếu tố tiền căn gây bệnh về tuyến tiền liệt hoặc bất thường về tinh hoàn đều có thể làm tăng nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt. Vì thế, các bệnh nhân nam giới đã cắt bỏ tinh hoàn khi còn bé sẽ không bị phì đại tuyến tiền liệt.

3. Triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt

Tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh phì đại tuyến tiền liệt gặp phải mà người bệnh sẽ có những dấu hiệu không giống nhau. Nhưng nhìn chung thì những triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt có xu hướng nặng dần theo thời gian. Trong đó, Hội chứng kích thích khả năng tình dục và Hội chứng bế tắc phổ biến như:

• Tiểu nhiều lần trong đêm
• Tiểu gấp
• Tiểu phải rặn
• Cảm giác mót tiểu
• Tia nước tiểu yếu hay ngắt quãng
• Tiểu không kiểm soát
• Đôi khi bí tiểu

Ngoài ra, một số biểu hiện ít phổ biến hơn bao gồm:

• Viêm đường tiết niệu
• Có máu trong nước tiểu

Kích thước tuyến tiền liệt không phải là yếu tố quyết định tình trạng tiểu khó, mà phụ thuộc vào nhân cứng của tuyến.

Cùng với đó, những triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt còn đến từ rất nhiều nguyên nhân khác như: viêm tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo, sẹo cổ bàng quang do phẫu thuật trước đó, sỏi bàng quang, sỏi thận…

Ngoài ra, một vài yếu tố nguy cơ khác khiến tỷ lệ bị bệnh cao hơn bao gồm:

• Tuổi tác: Khoảng 1/3 nam giới có dấu hiệu từ trung bình đến nặng ở độ tuổi 60 và 1/2 trường hợp trong số đó sẽ gặp phải tăng sinh tuyến tiền liệt tại tuổi 80. Tình trạng tăng sinh tuyến tiền liệt hiếm khi xuất hiện ở phái mạnh 40 độ tuổi.
• Di truyền: Nếu người nam giới có một người thân cùng huyết thống như cha hoặc anh trai mắc các vấn đề về tuyến tiền liệt thì nguy cơ mắc bệnh cũng sẽ cao hơn người khác.

Chẩn đoán phì đại tuyến tiền liệt

Để xác định tình trạng phì đại tuyến tiền liệt, bác sĩ bắt đầu bằng biện pháp kiểm tra và hỏi tiền sử bệnh. Trong đó, sử dụng ngón tay xét nghiệm qua đường hậu môn để ước tính kích thước và độ chắc của tuyến tiền liệt.

Phướng pháp chuẩn đoán phì đại tuyến tiền liệt.

Một số giải pháp khác cũng được chỉ định để hỗ trợ chẩn đoán bệnh như sau:

• Siêu âm: là biện pháp thông dụng và dễ thực hiện. Siêu âm sẽ cho bắt gặp hình thể, kích thước và trọng lượng của tuyến tiền liệt, đồng thời đo được lượng nước tiểu tồn lưu trong bàng quang sau khi người bệnh đã đi tiểu.
• Nội soi bàng quang: Một ống soi nhỏ được đưa vào niệu đạo của người bệnh để kiểm tra tình trạng niệu đạo và bàng quang.
• Phân tích nước tiểu: cho tìm ra máu và virut tồn ở trong nước tiểu.
• Thăm khám niệu động học: phương pháp này đánh giá được sức co bóp của bàng quang và tốc độ của dòng nước tiểu.
• Kháng nguyên đặc hiệu PSA (Prostate Specific Antigen): xét nghiệm này cho xác định tình trạng ung thư tuyến tiền liệt.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể hỏi về các loại thuốc bạn đang sử dụng xem có thể ảnh hưởng tới hệ tiết niệu không. Cụ thể như là thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu, thuốc kháng histamine, thuốc an thần, thuốc tăng huyết áp..…

Xem thêm >> Phì đại tuyến tiền liệt có nguy hiểm không?

4. Các biện pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt

Không phải tất cả trường hợp phì đại tuyến tiền liệt đều nên can thiệp. Trong một số trường hợp nhẹ, người bệnh không nên điều trị nội khoa hay phẫu thuật. Bác sĩ sẽ dựa trên chỉ số tình trạng bế tắc (International prostate symptom score-IPSS) và thang điểm chất lượng cuộc sống để điều trị phù hợp.

Tập thể dục thường xuyên để giữ gìn sức khỏe tránh xa bệnh tật.

Một số cách chữa phì đại tuyến tiền liệt được đề xuất như:

4.1. Chữa phì đại tuyến tiền liệt bằng cách tự nhiên

Trị theo biện pháp tự nhiên nghĩa là không dùng thuốc hay can thiệp phẫu thuật, mà thực hiện đổi thay lối sống, tập luyện, nghỉ ngơi để cho giảm những dấu hiệu của căn bệnh, bao gồm:

• Đi giải ngay khi bạn cảm thấy buồn tiểu
• Đi tiểu định kỳ, ngay cả khi không mót tiểu
• Tránh sử dụng các loại thuốc trị bệnh đường hô hấp không kê đơn hoặc thuốc kháng histamin vì nó có thể gây ức chế bàng quang, khiến cho bạn khó đi tiểu sạch.
• Tránh rượu và những thức uống chứa caffeine, nhất là là sau bữa tối
• Điều chỉnh tâm trạng, giảm lo lắng, bởi lo lắng có thể thực hiện tăng số lần đi giải.
• Tập thể dục thường xuyên giảm mức độ trầm trọng của bệnh
• Học và thực hành các bài tập Kegel để cải thiện sức khỏe của cơ vùng chậu
• Giữ ấm cơ thể, bởi lạnh có thể khiến những biểu hiện bệnh trở nên nặng nề hơn

4.2 Thuốc chữa phì đại tuyến tiền liệt

Trong trường hợp các giải pháp tự nhiên không đem lại hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân dùng thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt gồm: 

• Thuốc chặn alpha-1: Đây là nhóm thuốc làm giãn cơ bàng quang và tuyến tiền liệt để giúp nước tiểu chảy dễ dàng hơn. Lợi ích tốt của các loại thuốc này có thể nhận thấy trong 2 - 3 ngày hay vài tuần. Tác dụng phụ không mong muốn là có thể khiến cho người bệnh hạ huyết áp, dễ gặp phải mệt mỏi, cơ thể suy nhược và choáng váng.
• Thuốc giảm hormone: những loại thuốc làm giảm nồng độ hormone dihydrotestosterone do tuyến tiền liệt sản xuất. Thuốc có thể khiến cho tuyến tiền liệt nhỏ đi (nhất là với trường hợp tuyến tiền liệt > 30 mL) và tăng cường lưu lượng nước tiểu. Tuy nhiên, thuốc cũng có thể dẫn đến các công dụng phụ không mong muốn như rối loạn cương dương và suy giảm kích thích tình dục. Cho nên, các bác sĩ thường kết hợp những loại thuốc này với thuốc chặn để giúp hiệu quả trị cao hơn, giảm tác dụng phụ.
• Thuốc kháng Muscarinic: những loại thuốc kháng có tác dụng giãn trơn cơ, trị chứng bàng quang tăng hoạt gây tiểu gấp, tiểu không tự chủ. Một vài tác dụng phụ của thuốc là khô đường miệng, táo bón…
• Thuốc kháng sinh: Nếu tuyến tiền liệt mắc phải viêm mãn tính vì nguồn gốc vi khuẩn, trị bằng thuốc kháng sinh có thể cải thiện những dấu hiệu của bệnh. Tuy nhiên, trong trường hợp tuyến tiền liệt không bị viêm nhiễm do vi rút thì các loại thuốc này không mang lại tác dụng tốt.

Chữa viêm tuyến tiền liệt bằng thuốc kháng sinh.

• Thảo dược: những loại thảo dược như thục địa hoàng, hoài sơn, phục linh, đan bì, trạch tả, xa tiền tử… được cho là có khả năng trị phì đại tuyến tiền liệt và thực tế có áp dụng ở rất nhiều lần nước. Tuy nhiên, cơ chế tác dụng hiện chưa rõ.

4.3 Các giải pháp phẫu thuật phì đại tuyến tiền liệt

Nếu việc trị bằng thuốc không hiệu quả, một vài thủ thuật không xâm lấn hay xâm lấn tối thiểu được thực hiện để giải quyết các biểu hiện của phì đại tuyến tiền liệt.

Can thiệp ngoại trú

Các thủ thuật này luôn là cắt đốt bằng kim xuyên thấu (TUNA), liệu pháp vi sóng (TUMT), liệu pháp xông hơi nước (Rezūm), nhiệt trị liệu bằng nước (WIT), siêu âm hội tụ cường độ cao (HIFU)…

Cả hai cách Urolift và Rezūm đều đã được chứng minh là mang tới hiệu quả tích cực, ít xâm lấn, tiết kiệm giá tiền và cho duy trì chức năng tình dục tốt hơn.

Can thiệp nội trú

Một số thủ thuật can thiệp sâu hơn có thể được khuyến nghị, nếu đối tượng có một trong các vấn đề như: suy thận, sỏi bàng quang, nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát, tiểu không tự chủ, hoàn toàn không có xác suất tống đẩy nước tiểu ra khỏi bàng quang, tiểu máu tái phát…

Những phương pháp can thiệp bao gồm:

• Phẫu thuật nội soi tuyến tiền liệt: biện pháp này được sử dụng hay gặp nhất đối với phì đại tuyến tiền liệt do mang tới hiệu quả cao. Qua niệu đạo, bác sĩ tuân thủ đưa dao cắt nội soi vào tuyến tiền liệt và cắt nhỏ chúng ra. Những mảnh nhỏ sẽ được hút ra qua ống nội soi.
• Cắt tuyến tiền liệt đơn giản: bác sĩ rạch một đường ở bụng hay đáy chậu, vùng phía dưới bìu. Khối cơ bên trong của tuyến tiền liệt sẽ được cắt, chỉ để lại phần bên cạnh. Thủ thuật này khiến người nằm viện khá lâu, lên tới 10 ngày.
• Rạch tuyến tiền liệt qua đường niệu đạo: chuyên gia sẽ tạo một vết rạch nhỏ Trên tuyến tiền liệt và cổ bàng quang. Vết rạch này giúp khơi thông dòng nước tiểu từ bàng quang. Với trường hợp này, đôi khi bệnh nhân không cần nằm viện.

Các biến chứng gây nguy hiểm của bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Những dấu hiệu của phì đại tuyến tiền liệt rất dễ gây nhầm lẫn hoặc không rõ rệt, dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, việc chữa trị sớm bao giờ cũng lợi ích tốt hơn và giúp cho bạn tránh được những biến chứng nguy hiểm của bệnh:

• Bí tiểu đột ngột: Lúc này, bạn có thể cần được đặt một ống thông vào bàng quang để thoát nước tiểu. Một số nam giới mắc bệnh nên phẫu thuật để giảm bí tiểu.
• Viêm đường tiết niệu (UTI): Nước tiểu ứ đọng có thể làm theo tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu. Nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên, bạn có thể cần phẫu thuật để cắt bỏ một phần tuyến tiền liệt.
• Sỏi bàng quang: Sỏi có thể gây viêm, kích ứng bàng quang, tiểu ra máu và cản trở dòng chảy của nước tiểu.
• tổn thương bàng quang. Bàng quang tồn đọng có thể gặp phải căng và lâu dần trở nên suy yếu. Kết quả là cơ của bàng quang không co bóp tốt, làm cho người bệnh tiểu không sạch.
• Hỏng thận: Áp lực do nước tiểu ứ đọng trong bàng quang có thể trực tiếp làm theo hỏng thận hay vi khuẩn có thể theo niệu đạo tấn công gây hỏng thận.
• Tác động tới sức khỏe tổng thể: Bí tiểu cấp tính và thương tổn thận có thể đe dọa nghiêm trọng sức khỏe người bệnh.

5. Các biện pháp phòng tránh phì đại tuyến tiền liệt

Để giữ gìn sức khỏe tuyến tiền liệt, phòng tránh nguy cơ bị phì đại, các bác sĩ khoa khuyên bạn nên:

• Quản lý tâm trạng để duy trì trạng thái cân bằng, giảm tác hại tiêu cực lên cơ thể.
• Bỏ hút thuốc: Tránh xa thuốc lá khiến cho sức khỏe nam giới tốt hơn, bao gồm tuyến tiền liệt.
• Tránh uống nhiều nước vào buổi tối để giảm đi tiểu đêm.
• Cố gắng tiểu sạch tại mỗi lần đi tiểu.
• Tập những bài tập cải thiện sức khỏe sàn chậu, bàng quang
• Trao đổi với bác sĩ để tránh sử dụng những loại thuốc có thể làm trầm trọng hơn triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt.
• Bổ sung thực phẩm lành mạnh giúp tăng cường sức khỏe tuyến tiền liệt
• Tăng cường vận động, tập luyện thể dục để cơ thể khỏe mạnh

Có chế độ ăn uống hợp lý và giàu vitamin giúp tăng đề kháng của cơ thể.

Phì đại tuyến tiền liệt không phải lúc nào cũng cần chữa. Đôi khi, bệnh nhân chỉ nên tuân thủ việc thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi các biểu hiện và kích thước của tuyến tiền liệt là được. Nếu chẳng may mắc bệnh, bạn không nên lo lắng. Thay vào đó hãy đến các trung tâm y tế có chuyên khoa Tiết niệu để được xét nghiệm và có phương pháp can thiệp phù hợp.

6. Phì đại tiền liệt tuyến: Khi nào cần mổ?

Sau khi bệnh nhân được thăm khám, thực hiện các xét nghiệm và chẩn đoán thì bác sĩ sẽ đưa ra kết luận là nên điều trị nội khoa hay phải phẫu thuật phì đại tiền liệt tuyến. Ngày nay có nhiều loại thuốc giúp cải thiện tình trạng rối loạn đi tiểu của bệnh nhân phì đại tuyến tiền liệt, cũng như có nhiều phương pháp can thiệp ngoại khoa khác nhau. Nhìn chung, tùy theo thể trạng của bệnh nhân, kích thước của u và u này có gây biến chứng gì lên đường tiết niệu hay chưa... Mà các bác sĩ sẽ lựa chọn hướng điều trị thích hợp.

Điều trị nội khoa bằng thuốc và theo dõi trong thời gian dài là xu hướng chung trong điều trị bệnh phì đại tiền liệt tuyến hiện nay, chỉ khi nào việc điều trị nội khoa thất bại hoặc biến chứng ung thư thì bác sĩ mới đặt vấn đề mổ tiền liệt tuyến.

Để được tư vấn trực tiếp từ bác sĩ chuyên khoa miễn phí, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY.

Xem thêm >> Viêm tuyến tiền liệt